بررسی تأثیر برخی شرایط محیطی بر روی کمیت و کیفیت اسانس مرزنجوش (origanum vulgare l) (مطالعه موردی: نمارستاق آمل)

اگرچه تولید مواد موثره گیاهی تحت تأثیر فرایندهای ژنتیکی می­باشد ولی سنتز آن به­طور بارزی تحت تأثیر عوامل محیطی است. در این تحقیق اثر عوامل محیطی برکمیت و کیفیت اسانس گونه مرزنجوش در حوزه آبخیز نمارستاق آمل در دو جهت شمالی، جنوبی مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه­برداری از گیاه در زمان گلدهی در اواسط خرداد ماه از سر شاخه­های گلدار صورت گرفت. بعد از خشک شدن نمونه­ها در سایه، به مقدار 100 گرم از آنها جهت تهیه اسانس، با روش تقطیر با آب (کلونجر) مورد استفاده قرار گرفت. اجزای تشکیل­دهنده اسانس با روش کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی (gc/ms) شناسایی شدند. نمونه­برداری از خاک در هر دو جهت شیب به روش تصادفی سیستماتیک انجام شد، بدین ترتیب که در طول هر ترانسکت 100متری 3 نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای ترانسکت در دو جهت شیب از عمق 30-0 سانتیمتری از اطراف ریشه گونه مورد نظرانجام گرفت. نتایج نشان داد که در مجموع 11 ترکیب در جهت جنوبی و 7 ترکیب در جهت شمالی شناسایی شد. ترکیبات عمده اسانس در جهت جنوبی شامل ترانس آنتول (98/54 )، گاما تریپن(12/9 ) و تیمول (73/6 ) و در جهت شمالی تیمول (33/49)، منتول (33/16)  و گاما تریپن (55/10)  بوده است. راندمان اسانس در شیب شمالی 3/0% و در شیب جنوبی 2/0% برآورد گردید. در شیب شمالی راندمان اسانس با ازت، ماده آلی و فسفر همبستگی مثبت و در شیب جنوبی تنها با ماده آلی همبستگی مثبت در سطح 5% داشت.